01 Haz AB Yeşil Mutabakatı (Green Deal) Avrupa İklim Yasası
AB Yeşil Mutabakatı (Green Deal) Avrupa İklim Yasası
- Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında, 4 Mart 2020’de AB, ilk Avrupa İklim Yasası teklifini yayınlamıştır.
- 30 Haziran 2021’de yürürlüğe girdi.
- Regülasyon niteliğinde ve AB üye ülkelerinde doğrudan uygulanacak.
Yeşil Mutabakatın Türk Şirketlerine Etkisi
’AB’nin iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında bir büyüme stratejisi olarak kurguladığı Avrupa Yeşil Mutabaka? (AYM) çerçevesinde belirlenen hedefler öncelikle AB ülkeleri için bağlayıcı olmakla birlikte ticari ilişkiler yoluyla bu hedeflerin üçüncü ülkelerin sanayisinde dönüştürücü etki yaratması beklenmektedir.’ Türkiye Sanayisinin Bugününe Bakış ve Öneriler Raporu, TÜSİAD, 2023 Önümüzdeki dönemde AB’ye ihracat yapan firmalar
– sınırda karbon düzenlemesi kanalıyla ek maliyetlere ve idari yükümlülüklere,
– döngüsel ekonomi kapsamında ise kaynak yoğun sektörlerden başlamak üzere daha yüksek ürün standartlarına maruz kalacaklardır.
– yeni sürdürülebilirlik raporlaması kuralları ve değer zincirlerinde çevre ve insan hakları odaklı durum tespit ve şeffaflık yükümlülükleri ile karşı karşıya kalmaları muhtemel görünmektedir.
TEDARİK ZİNCİRİ UYUMU (SUPPLY CHAIN COMPLIANCE)
Tedarik zinciri uyumu, tedarik zincirinin tüm aşamalarında sadece şirketin kendi operasyonlarında değil, doğrudan veya dolaylı tedarikçilerinin süreç ve operasyonlarında da belirli hukuki güvence ve standartların sağlanmasıdır. 11 Haziran 2021 tarihinde Alman Parlamentosu tarafından kabul edilip yasalaşan Alman Tedarik Zinciri Kanunu ile tedarik zinciri uyumu ‘yumuşak hukuk (soft law)’ olmaktan çıkmıştır. Şirket, doğrudan tedarikçiye ilişkin yükümlülüğün gerekliliklerinden kurtulmak amacıyla kanunu dolanarak dolaylı tedarikçi statüsünde ise, dolaylı tedarikçi, doğrudan tedarikçi olarak kabul edilir.
ALMAN TEDARİK ZİNCİRİ KANUNU HANGİ ŞİRKETLERE UYGULANACAK?
1 Ocak 2023 •3000’den fazla çalışanı olan şirketler (yaklaşık 900 Alman şirketi)
1 Ocak 2024 •1000’den daha fazla çalışanı olan şirketler (yaklaşık 4800 Alman şirketi)
1 Ocak 2025’den sonra •Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler için Yeniden Değerlendirme Yapılacak
ALMAN TEDARİK ZİNCİRİ KANUNU İLE GETİRİLEN YÜKÜMLÜLÜKLER
Doğrudan tedarikçiler
• İnsan Hakları Politika Belgeleri Oluşturulması
• Tedarik zincirindeki süreçlerin insan hakları ihlalleri açısından olumsuz etkilerinin tespitine yönelik olarak risk analizi yapılması
• Olası risklerin önlenmesi için alınacak tedbirlerin belirlenmesi ve uygulanması
• Şirket içi şikâyet mekanizması oluşturulması
• Düzenli ve şeffaf raporlama yapılması
• İhlal tespiti halinde ihlali derhal sona erdirmeye yönelik süreç, prosedür ve yetkili kişilerin ve atılacak adımların belirlenmesi
Dolaylı tedarikçiler
Dolaylı tedarikçilerin ihlal davranışına ilişkin ciddi bilgiler elde edildiğinde
• Risk analizi yapmak
• Riski azaltıcı veya ortadan kaldırıcı stratejiler belirlemek
• Doğrudan ihlali gerçekleştiren şirkete karşı uygun tedbirleri almak (Bu tedbirlerin sektörel olarak belirlenmesi önerilmektedir)
Karbon Kaçağı ve Sınırda Karbon Düzenlemesi
Global Karbon Kaçağının (Carbon Leakage) Önlenmesi Amacı ve Yeknesak bir Sistem Oluşturulması Zorunluluğu AB ile birlikte, AB’nin diğer uluslararası ortakları da bu hedefe ulaşma çabasını paylaşmadıkları takdirde önlemyeceği belirlenmiştir. .
• Karbonkaçağı, AB’deki üretimin karbon salınımını düşürme konusunda daha az çaba gösteren ülkelere kayması ya da, AB ürünlerinin daha karbon yoğun ürünler ile ikame edilmesi şeklinde olabilir. Böyle bir riskin gerçekleşmesi halinde, global emisyon salınımında herhangi bir düşüş olmayacağı gibi, bu durum AB ve AB endüstrisinin Paris Anlaşmasında yer alan global iklim hedeflerine ulaşma çabasını engellemiş olacaktır.
Karbon kaçağının önüne geçmek için, belirli sektörlere yönelik mekanizmalarını olarak devreye sınırda sokmaktır. karbon ayarlaması Sınırda Karbon mekanizması ile AB’deki yerel ürünlerin fiyatı ve AB dışından ithal edilecek ürünlerin karbon fiyatı eşitlenmiş olacaktır
Sınırda Karbon Düzenlemesi
Avrupa Birliği Komisyonu 14 Temmuz 2021 tarihinde Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizmasının (Carbon Border Adjustment Mechanism) yasal dayanağını oluşturacak tüzük (regülasyon) teklifini açıkladı. Karbon emisyonu için bedel ödemeden, üretilen belirli tip mallara, belli bir karbon fiyatı ödettirilerek AB’ye ithal edilmesini amaçlamaktadır. AB şirketlerinin, karbon emisyonu için bedel ödememiş rakipleri karşısında rekabet gücünün korunması ve karbon kaçağı riskinin azaltılması hedeflenmektedir. Komisyonun açıkladığı SKD taslağı bir tüzük (regulation) olarak yürürlüğe girecektir. Tüzükler, AB üye devletlerde ulusal hukuk düzenlerine aktarılması gerekmeyen ve yürürlüğe girdikten sonra tüm üye devletlerde doğrudan uygulanabilir niteliktedir
SEKTÖR BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI
Demir Çelik Alüminyum Çimento SEKTÖRLER Gübre SKD’ öncelikli olarak karbon yoğun altı sektörden yapılacak ithalatlara uygulanmasını öngörmektedir. Bu sektörler çimento, hidrojen, elektrik, gübre, demir-çelik ve alüminyum Elektrik Hidrojen sektörleridir.
Organik kimyasallar, polimelerler (plastikler) ve amonyak kapsamlarının da dahil edilmesi planlanmaktadır.
Sınırda karbon düzenlenmesi geçiş döneminin bitiminden önce değerlendirilmesi planlanıyor ve kapsamın 2030 yılına kadar potansiyel olarak AB ETS kapsamındaki tüm malları kapsaması (örneğin, madeni yağ ürünleri, kireç, cam, seramik, kağıt hamuru, kağıt, karton, asitler ve toplu organik kimyasallar gibi) hedefleniyor. Bu listenin tam uygulamaya geçildikten sonra kısa vadede (1-3 yıl içerisinde) genişletilmesi ihtimali oldukça muhtemeldir.
Sektörel kapsamın genişletilmesi, yasama sürecinin tekrarlanmasını gerektirmeyecektir, zira Komisyon kendi kendine hareket edebilecektir. Bu nedenle, şu anda listede yer almayan ancak karbon yoğun sektörlerde yer alan şirketlerin SKD mevzuatını yakından takip etmesi ve kısa bir sürede SKD’nın gereksinimlerine uymaya hazır hale gelmesi kritik önem taşımaktadır.
Sınırda Karbon Düzenlemesi Uygulama Takvimi
GEÇİŞ DÖNEMİ(1 Ekim 2023- 2025)
Geçiş Dönemi süresince “SKDM Raporu” verilmesi şart koşularak firmaların 2026’da başlayacak olan sürece hazırlanması hedeflenmiştir. Bu raporlarda, 2023- 2025 yıllarını kapsayan 3 yıllık geçiş dönemi boyunca ithal edilen ürünlerde bulunan doğrudan sera gazı emisyonları yer alacaktır. Geçiş Dönemi boyunca Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması bir bildirim yükümlülüğü olarak uygulanacak olup Komisyon yapılan bildirimlerden pazardaki etkileri anlamaya ve her bir üreticinin karbon ayakizi hakkında bilgi edinmeyi amaçlamaktadır. Bu dönem sonunda yapılan değerlendirmeye göre AB Komisyonu, uygulamanın daha fazla ürün ve hizmetleri içermesi ve/veya mevcut ürünlerde doğrudan emisyonlara ek olarak dolaylı emisyonların da kapsama dahil edilmesi konularında karar verecektir.
GEÇİŞ DÖNEMİ SONRASI: TAM YÜRÜRLÜK (2026 Sonrası)
SKD kapsamındaki ürünlerin ithalatı, ancak yıllık olarak “SKDM beyannamesi” vermek zorunda kalacak olan “yetkili beyan sahipleri” tarafından yapılabilecektir. 2027 tarihinden itibaren Sınırda Karbon Vergisi ödenmeye başlanacaktır. Düzenlemeye tabi teşebbüslerin (ithalatçıların), ithal edilen ürüne gömülü emisyon miktarını her yıl 31 Mayıs tarihine kadar SKDM beyannamesiyle açıklayıp, mütekabil tutarda SKDM Sertifikası’nı yetkili otoriteye teslim etmesi gerekecektir. İthalatçı tarafından teslim edilen her sertifikanın belirli bir bedeli olacaktır. Bu bedel haftalık olarak AB Emisyon Ticaret Sistemi kapsamında açık arttırma usulü ile satılan izin fiyatlarının ortalaması olarak belirlenerek her hafta başında Komisyon tarafından internet sitesinde ilan edilecektir. Bu sebeple her ne kadar sertifika olarak adlandırılsa da, ithalat yapılan ürünün için ek bir maliyet olarak ortaya çıkacaktır.
İşletmenin çevresel olarak uyması gereken yasal zorunluluklar ve bunları yerine getirebilme kabiliyeti,
Gıda Güvenliği Yönetim Sistemini kuruluşa uygulanırken alınan en temel standart ISO 22000:2018 Standardıdır. 
ISO 22000 :2018 Standardının tüm gereklilikleri geneldir ve büyüklüğü ve karmaşıklığı ne olursa olsun, gıda zincirindeki tüm kuruluşlar için geçerli olması amaçlanmıştır. Doğrudan veya dolaylı olarak dâhil olan kuruluşlara, verilenlerle sınırlı kalmamak üzere, yem üreticileri, hayvansal gıda üreticileri, yabani bitki ve hayvan toplayıcıları, çiftçiler, gıda bileşeni üreticileri, gıda imalatçıları, perakendeciler ve gıda hizmetleri sunan kuruluşlar, yiyecek içecek sağlama hizmetleri, temizlik ve sağlık hizmetleri, ulaşım, depolama ve dağıtım hizmetleri, donanım tedarikçileri, temizlik ve dezenfektanlar, ambalaj malzemeleri ve gıdayla temas eden diğer malzemeler örnek gösterilebilir.
IATF/TS 16949 Teknik Spesifikasyonu IATF (Uluslararası Otomotiv Faaliyet Grubu), JAMA (Japon Otomotiv Üreticileri Birliği) ve ISO/TC 176 (ISO Teknik Komitesi) birlikteliğiyle geliştirilmiştir. TC 176; Kalite Yönetim Sistemi standartlarıyla ilgilenen ISO komitesidir. IATF; ortak amaçları müşterilerine sağladıkları ürünlerin kalitesini sürekli geliştirmek olan uluslar arası otomobil üreticileri ve ticari ortaklarından oluşan bir gruptur. BMW, Daimler Crysler, Ford Motor Company, General Motors Corporation, Fiat Auto, PSC Peugeot, Citroen, Renault ve Volkswagen bu grubun üyesidirler.
Bu OIC/SMIIC Standardı, alınması, hazırlanması, işlenmesi, sınıflandırılması, elde edilmesi, ambalajlanması, etiketlenmesi, işaretlenmesi, kontrol edilmesi, yüklenmesi – boşaltılması, nakliyesi, dağıtılması, depolanması ve servis edilmesi gibi gıda zincirinin her aşamasındaki helal gıda ve ürünlerinin İslami kurallara göre uyulması gereken genel kurallarını tanımlandığı işletmelerin bu standart şartlarında üretim yapmasını sağlayan standarttır. Bu standart bütün kuralları genel olup gıda zincirindeki bütün ilgili kurumların büyüklüğüne ve karmaşıklığına bakılmaksızın tamamı için uygulanabilir. Buna, gıda zincirinin herhangi bir veya daha fazla aşamasına doğrudan ilgili bütün kurumlar dâhildir.
IFS Food / IFS Gıda Standardı yeni Versiyon 7, 2020 yılında IFS tarafından yayınlandı. 1 Mart 2021 tarihinden sonra IFS Food / IFS Gıda standardı Versiyon 7 üzerinden denetimler gerçekleşecektir. Bu yeni revizyonda işletmelerde standart kurulurken risk temelli yaklaşım benimsenmiş olup, şirkete özgü riskleri ve tehlikeleri tanımlar. IFS Gıda / IFS Food Versiyon 7 Denetimleri ürün ve proses denetimi olarak iki kolda devam edecektir. Ayrıca EEA ve Birleşik Krallıktaki şirketler için zorunlu GLN olacaktır bu demektir ki; IFS Food / Gıda Sürüm 7’nin piyasaya sürülmesiyle, Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) ve Birleşik Krallıktaki şirketlerin bir 
BRCGS tarafından yayınlanan standartlardan hangisi için denetleniyorsanız ilgili standardın tüm gerekliliklerine yerine getiriyor olmanız beklenir.
Kuruluşun kendi faaliyet alanı hakkında bilgi birikimi ve tecrübesi olmasına rağmen uluslararası standartların işletmede karşılığının bulunması ve işletmeye uygulanmasında güçlüklerle karşılaşılabilmektedir.